Institut za nuklearne nauke „Vinča” predstavlja najveći Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju pri Univerzitetu u Beogradu, u okviru kog se sprovode multidisciplinarna istraživanja, sa posebnim akcentom na očuvanje životne sredine. Zdrava i bezbjedna životna sredina jedan je od osnovnih preduslova za život i opstanak ljudi i živog svijeta. Međutim, sa ekonomskim napretkom dolazi do generisanja velikih količina otpada i njegovog neadekvatnog odlaganja, uz emisiju štetnih gasova i efekat staklene bašte, što je dovelo do pojave klimatskih promjena i zagađenja vode, vazduha i zemljišta.
Naš multidisciplinarni tim u okviru Laboratorije za materijale, koji uključuje doktore nauka iz oblasti fizičke hemije, tehnologije, zaštite životne sredine, hemije, biologije i rudarstva, dugi niz godina bavi se rješavanjem problema u različitim oblastima. Članovi našeg tima imaju veliko iskustvo u dobijanju ekoloških, jeftinih i lako dostupnih materijala iz različitih polaznih sirovina (biomasa, mineralne sirovine itd.), ali i otpada (industrijski, biootpad itd.), sa ciljem uklanjanja različitih zagađivača (organskih i neorganskih) iz životne sredine. Sva istraživanja usmjerena su ka pronalaženju upotrebne vrijednosti biootpada i otpada generisanog u industrijskoj proizvodnji, uz edukaciju i podizanje ekološke svijesti stanovništva, što je ostvareno kroz veliki broj do sada realizovanih projekata finansiranih iz različitih domaćih i međunarodnih izvora.
Posebno bih istakla pronalaženje upotrebne vrijednosti biootpada od hrane i iz parkova i izletišta, koji se odlaže na deponije, uz rješavanje globalnog ekološkog problema kao što je pojava cijanobakterija i cijanotoksina u vodenim tijelima.
U FOKUSU:
- Kolaps energetskih mreža i njihova otpornost u 21. vijeku
- Školski projekat koji pretvara otpadnu PET ambalažu u filament za 3D štampu
- Agrosolari – prilika za dvostruki razvoj Bosne i Hercegovine
Navedena istraživanja predstavljaju veliki izazov današnjice, ne samo u Srbiji i Evropi već i u cijelom svijetu. Najveću opasnost kada su u pitanju cijanobakterije predstavlja oslobađanje potencijalno kancerogenih cijanotoksina, koji u određenim koncentracijama mogu biti smrtonosni po biljni i životinjski svijet, a kod ljudi mogu izazvati ozbiljne zdravstvene probleme jer se lancem ishrane veoma brzo prenose do čovjeka. Razvojem potpuno nove tehnologije na bazi jeftinih i ekološki prihvatljivih aktivnih ugljeničnih materijala dobijenih iz otpadne biomase od hrane i zelenog otpada iz parkova i izletišta, uz zamjenu skupih komercijalnih ugljenika, omogućeno je prečišćavanje voda kontaminiranih cijanobakterijama i cijanotoksinima.
Pored navedenog, istakla bih da su u okviru naše grupe sprovedena istraživanja razvoja novog visokotemperaturnog keramičkog lepka sa dodatkom otpadnog mulja iz postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda kao zaptivnog materijala za srednjetemperaturne gorivne ćelije (IT–SOFC gorivne ćelije). Gorivne ćelije sa čvrstim elektrolitom predstavljaju treću generaciju gorivnih ćelija za proizvodnju čiste energije i predmet su istraživanja mnogih svjetskih naučnika. Posljednjih godina, tendencija modernog društva ka „zelenim” tehnologijama, koje bi mogle da riješe zabrinutost u vezi sa rastućom potrošnjom fosilnih goriva, u porastu je. Usvajanje takozvanih koncepata otpad-ka-bogatstvu u industriji postaje jedan od glavnih fokusa budućih naučnih istraživanja. Shodno tome, u okviru naših istraživanja izvršena su različita testiranja inovativnog keramičkog lepka sa dodatkom otpadnog mulja, koja su potvrdila ekološku prihvatljivost, dobru hermetičnost i stabilne radne napone u srednjetemperaturnom opsegu ćelija, što ukazuje na potencijalnu primjenjivost u IT–SOFC tehnologiji.
Marija Stojmenović
Tekst u cijelosti pročitajte u Magazinu Energetskog portala ČISTA ENERGIJA