Zakoni u Republici Srpskoj
Pravna regulativa u oblasti energetike u Republici Srspkoj je regulisana Zakonom o energetici, Zakonom o električnoj energiji, Energetskoj efikasnosti, Zakonom o obnovljivim izvorima energije i Zakonom o koncesijama.
Zakonom o energetici („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 49/09)-definisao je da strategiju razvoja energetike donosi Narodna skupština Republike Srpske na prijedlog Vlade Republike Srpske, te da se Strategija usklađuje sa Prostornim planom Republike Srpske i ekonomsko-razvojim planovima Republike Srpske. Narodna skupština Republike Srpske je 2012. godine usvojila Strategiju razvoja energetike Republike Srpske do 2030. godine.
S obzirom na to da je od usvajanja aktuelne Strategije razvoja energetike Republike Srpske do 2030. godine, prošlo šest godina, a u međuvremenu je došlo do izmjena i dopuna Prostornog plana Republike Srpske, kao i do određenih promjena u sektorskim politikama Evropske unije koje su prihvaćene kroz izmjene Ugovora o osnivanju Energetske zajednice jugoistočne Evrope, neophodno je bilo osavremeniti, prilagoditi i ažurirati strateški dokument za energetiku, u skladu sa novonastalim okolnostima. Budući da je tehnički bilo neizvodljivo izvršiti izmjene i dopune postojećeg strateškog dokumenta, niti je takav način izmjena strateških dokumenata praksa u pravnom sistemu Republike Srpske, to se izradio novi strateški dokument pod nazivom: „Strategija razvoja energetike Republike Srpske do 2035. godine”, koji ustvari predstavlja inovirani postojeći strateški dokument.
Zakonom o obnovljivim izvorima energije definisane su nove šeme podsticaja s ciljem da podsticajne mjere budu zasnovane na tržišnim principima i da se ograniči, odnosno smanji rast naknade za podsticanje obnovljivih izvora energije s jedne strane, a da se, s druge strane, olakša razvoj projekata koji koriste obnovljive izvore energije. Zakonom je omogućeno da dosadašnji sistem podsticaja, odnosno garantovanu otkupnu cijenu, imaju samo male hidroelektrane, solarne elektrane na zemlji i vjetroelektrane instalisane snage do 150 kW, te solarne elektrane na objektima i postrojenja na biomasu i biogas instalisane snage do 500 kW.
Pravo na podsticaj može se ostvariti na period od 15. godina. Postrojenja veće instalisane snage od navedenih (solarne elektrane, vjetroelektrane i postrojenja na biomasu i biogas) moraju električnu energiju prodavati samostalno na tržištu, uz mogućnost ostvarivanja premije u slučaju kada budu izabrani kao najpovoljniji ponuđači u postupku aukcije.
U postupku aukcije imaju pravo da učestvuju solarne elektrane i vjetroelektrane instalisane snage do 50 MW, dok hidroelektrane instalisane snage veće od 150 kW nemaju pravo ni na kakvu vrstu podsticaja, odnosno nemaju pravo da učestuju u postupku aukcije.
Zakon o električnoj energiji – Ovim zakonom uređuju se ciljevi i način ostvarivanja elektroenergetske politike, uslovi i način obavljanja elektroenergetskih djelatnosti, nadležnosti Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske u sektoru električne energije, način funkcionisanja i razvoja tržišta električne energije, prava i obaveze učesnika na tržištu, nadzor nad tržištem, zaštita kupaca električne energije, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i druga pitanja od značaja za uređivanje elektroenergetske oblasti.
Cilj Zakon o geološkim istraživanjima (”Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 64/22) je podsticanje privrednog razvoja Republike Srpske (stvaranjem stimulativnog pravnog okvira za ulaganja u oblast geoloških istraživanja, uz poštovanje propisa koji se odnose na zaštitu životne sredine.
Zakon o geološkim istraživanjima Narodna skupština RS usvojila 2022. godine, a njime se između ostalog uređuju vrste geoloških istraživanja, uslovi i način izvođenja geoloških istraživanja mineralnih i drugih geoloških resursa, kao i geoloških istraživanja radi izrade dokumenata prostornog uređenja, projektovanja, izgradnje objekata, sanacije i rekultivacijeterena, izrada i revizija programa i projekata geoloških istraživanja.
Cilje Zakona o energetskoj efikasnosti je da se primjenom politike i mjera za poboljšanje energetske efikasnosti u finalnoj potrošnji ostvari održivi energetski razvoj. Ovaj Zakon je Narodna skupština RS usvojila u junu 2013. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 59/13). Zakon se odnosi na energetsku efikasnost u finalnoj potrošnji energije i prilikom pružanja usluga distribucije i snabdijevanja energijom, kao i na energetske karakteristike proizvoda koji koriste energiju. Energetska efikasnost u sektoru građenja objekata uređuje se u skladu sa propisima za građenje objekata.
Zakoni u Federaciji Bosne i Hercegovine
Pravna regulativa u oblasti energetike u FBiH je regulisana Zakonom o korištenju obnovljivih izvora energije i efikasne konegeracije, Zakonom o električnoj energiji FBiH, Zakonom o energiji i regulaciji energetskih djelatnosti u FBiH, Zakonom o električnoj energiji u FBiH, Zakonom o naftnim derivatima u FBiH, Zakonom o energijskoj efikasnosti.
Zakon o korištenju obnovljivih izvora energije i efikasne kogeneracije je usvojio Parlament Federacije Bosne i Hercegovine na sjednici Predstavničkog doma 27.09.2023. godine i na sjednici Doma naroda 31.07.2023. godine. Cilj ovog zakona je promovisanje i regulisanje proizvodnje električne i energije grijanja i hlađenja iz OIEiEK, kao i upotrebe OIE u transportu radi potrošnje na domaćem tržištu i povećanja udjela u ukupnoj potrošnji energije, te obezbjeđenje razvoja podsticajnih mjera, regulatornog okvira i tehničke infrastrukture za OIEiEK.
Zakon o energiji i regulaciji energetskih djelatnosti u FBiH
Ovim zakonom uređuje se način utvrđivanja i provođenja energetske politike i planiranja energetskog razvoja, opredjeljene za korištenje obnovljivih izvora energije i ostvarivanje energetske efikasnosti, organizaciji i funkcionisanju regulatornog tijela, te osnovna pitanja obavljanja i regulisanja energetskih djelatnosti u Federaciji.
Ovim zakonom uređuju se pitanja koja su od zajedničkog interesa za sve energetske djelatnosti ili koja su vezana za više oblika energiie, pri čemu se pitanja vezana za sektore električne energije, prirodnog gas, naftnih derivata, toplotne energije, obnovljivih izvora energije i energetske efikasnosti uređuju posebnim zakonima.
Zakon o energijskoj efikasnosti u FBiH je usvojio Parlament FBiH na sjednici Predstavničkog doma 15.02.2017. godine i na sjednici Doma naroda od 02.02.2017. godine. Svrha ovog zakona je da se ostvare ciljevi održivog energetskog razvoja: smanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu, povećanje sigurnosti snabdijevanja energijom, zadovoljavanje potreba za energijom krajnjih potrošača i ispunjenje međunarodnih obaveza koje je preuzela Bosna i Hercegovina u pogledu smanjenja emisija gasova staklene bašte primjenom mjera energetske efikasnosti u krajnjoj potrošnji.
Ovaj zakon se ne primjenjuje na energetsku efikasnost u postrojenjima za proizvodnju, prenos, distribuciju i transformaciju energije.
Zakonom o električnoj energiji u Federaciji Bosne i Hercegovine uređuje se funkcionisanje elektroenergetskog sektora, elektroprivredne djelatnosti, razvoj tržišta električne energije, regulisanje tržišta, opći uvjeti za isporuku električne energije, planiranje i razvoj, izgradnja, rekonstrukcija i održavanje elektroenergetskih objekata, nadzor nad provođenjem zakona i druga pitanja od značaja za obavljanje elektroprivredne djelatnosti u Federaciji Bosne i Hercegovine.
Prijenos električne energije, aktivnosti vezane za prijenos, međunaodna trgovina, upravljenje, vođenje elektroenergetskog sistema, balansno tržište i tržište pomoćnih usluga nisu regulisani ovim zakonom.
