Tokom prethodnih pet godina u Centralnoj Evropi zabilježen je dvostruko brži razvoj solarne proizvodnje od prosjeka u Evropskoj uniji. Preciznije, Češka, Mađarska, Poljska i Slovačka su u periodu od 2019. do 2024. godine proizvodnju iz solarne energije povećale za gotovo šest puta – sa 5 na 29 TWh.
Ljeto 2025. posebno je izdvojilo Mađarsku, koja je u junu obezbijedila čak 42 odsto električne energije iz solara. Poljska je, takođe, zabilježila značajan rezultat u tom mjesecu, kada je prvi put proizvela više struje iz obnovljivih izvora nego iz uglja. Češka je udvostručila proizvodnju iz solara i donijela važnu odluku – legalizovala je agri-PV, čime je omogućeno postavljanje panela na poljoprivrednim površinama. Slovačka je, s druge strane, zbog višegodišnjeg moratorijuma na priključenje novih solarnih kapaciteta zaostajala, ali posljednje dvije godine bilježi ubrzanje.
Na ovakve rezultate snažno su uticali i programi podrške domaćinstvima koji su smanjili troškove instalacije, poput Mój Prąd u Poljskoj i Nová zelená úsporám u Češkoj. Dodatni podsticaj ovim programima bile su rastuće cijene električne energije, što je dovelo do naglog porasta broja prozjumera, kojih je samo u Poljskoj do juna 2025. bilo više od 1,5 miliona.
Pročitajte još:
- Perovskitne solarne ćelije – korak bliže jeftinijoj i snažnijoj energiji
- Solarni paneli u svemiru mogli bi smanjiti potrebe Evrope za OIE za 80 odsto
- EU i dalje kasni sa sprovođenjem reformi u izdavanju dozvola za obnovljive izvore energije
Porast udjela solarne energije pratio je i pad udjela uglja. Češka je prvobitni rok za gašenje termoelektrana pomjerila sa 2038. na 2033. godinu. U Mađarskoj je udio uglja prepolovljen, dok je Slovačka 2024. zatvorila posljednju elektranu na ugalj.
Ipak, ovi rezultati još uvijek nisu dovoljni za ostvarenje ciljeva postavljenih za 2030. godinu. Kako ističe EMBER, dok EU predviđa da će 66 odsto struje dolaziti iz obnovljivih izvora, nacionalni planovi centralnoevropskih država ostaju skromniji: Češka 31 odsto, Mađarska 42 odsto, Poljska 51 odsto i Slovačka 26 odsto.
Najveći izazov sada je razvoj fleksibilnosti i skladištenja. Ilustrativan je primjer Poljske, gdje je u junu 2025. čak 12 odsto solarne energije moralo biti obustavljeno zbog preopterećenja mreže.
Energetski portal
