Izvoz pesticida, čija je upotreba zabranjena unutar Evropske unije, naglo je porastao posljednjih godina, iako je Evropska komisija još prije pet godina obećala da će okončati ovu praksu, pokazuje nova istraga organizacija Unearthed i Public Eye.
Prema dokumentima dobijenim na osnovu zakona o slobodi informacija, kompanije iz EU su prošle godine planirale izvoz proizvoda koji sadrže čak 75 različitih hemikalija zabranjenih na evropskim farmama. To je gotovo dvostruko više nego 2018. godine, kada su prvi put prikupljeni potpuni podaci.
Naglo povećanje posljedica je činjenica da je EU u proteklih sedam godina zabranila upotrebu desetina pesticida zbog dokaza o njihovoj štetnosti po ljudsko zdravlje i životnu sredinu. Ipak, proizvođačima je i dalje dozvoljeno da te iste supstance izvoze u zemlje sa slabijim propisima.
Jedan od najčešće izvoznih pesticida je mankozeb, fungicid zabranjen 2020. jer je klasifikovan kao toksičan za reprodukciju. Uprkos zabrani u EU, prošle godine je više od 8.500 tona proizvoda na bazi mankozeba poslato u 59 zemalja, pretežno u one sa niskim i srednjim prihodima, poput Vijetnama i Ekvadora
Kritike dolaze i iz Afrike. Kara Mekej iz južnoafričke organizacije Žene na farmama (WFP) ocjenila je da je nastavak izvoza pesticida očigledan dvostruki standard i izraz rasističkog i kolonijalnog načina razmišljanja. Njena organizacija vodi kampanju za okončanje evropskog izvoza cijanamida, pesticida zabranjenog u EU još prije gotovo dvije decenije, ali koji se i dalje šalje iz Njemačke u vinograde širom svijeta, uključujući Južnu Afriku.
– Slanje zabranjenih pesticida u Afriku ili bilo gdje drugde moguće je samo ako ljude koji ih koriste smatrate inferiornima i ne marite za njihovo zdravlje – istakla je Mekej, dodajući da ova praksa stavlja profit iznad života.
Pročitajte još:
- EU donijela nova pravila o zagađenju vode, ali uz velike propuste
- Slovenija postavlja ambiciozan klimatski cilj do 2040. godine
- Istraživanje biodiverziteta Krivaje ima za cilj trajnu zaštitu i održivo upravljanje
Pet godina kasnije – izvoz zabranjenih pesticida i dalje cvjeta
Puni obim ove trgovine prvi put je postao poznat prije pet godina, kada su organizacije Unearthed i Public Eye objavile istragu koja je mapirala izvoz zabranjenih pesticida iz EU. Tada je otkriveno da su kompanije iz EU 2018. godine izdale obavještenja o izvozu oko 81.600 tona zabranjenih pesticida u 85 zemalja, pri čemu je više od polovine bilo namijenjeno državama sa niskim i srednjim prihodima.
Kao odgovor na ove nalaze, Evropska komisija je u svojoj „Strategiji za hemikalije” obećala da će okončati praksu proizvodnje i izvoza opasnih supstanci koje su zabranjene unutar EU. Iako su Francuska (2022) i Belgija (2025) usvojile nacionalne zakone koji uvode zabranu izvoza, efekat tih mjera ostaje ograničen bez zajedničkog evropskog okvira.
– Ljudi imaju pravo na zdravlje i dostojanstven život. Evropska praksa izvoza zabranjenih pesticida je očigledno kršenje ovih osnovnih prava – poručio je Markos Oreljana, specijalni izvestilac UN za toksine i ljudska prava.
Uprkos obećanjima, Evropska komisija još nije podnijela prijedlog izmjena zakona na nivou EU.
Portparol Evropske komisije rekao je za Unearthed i Public Eye da je komisija svjesna i dijeli zabrinutost u vezi sa izvozom pesticida koje je EU zabranila u treće zemlje, kao mi da ostaju posvećeni rješavanju ovog važnog pitanja.
