Procjena Evropske agencije za životnu sredinu (EEA) donosi pregled napretka u ostvarivanju ciljeva postavljenih u okviru 8. Programa akcije za životnu sredinu (EAP), koji predstavlja okvir za ekološku politiku EU do 2030. godine. Napredak se mjeri kroz 28 ključnih pokazatelja i ciljeva, koji obuhvataju oblasti poput klimatske neutralnosti, resursne efikasnosti, obnove biodiverziteta i smanjenja zagađenja.
Izvještaj ukazuje na to da EU još uvijek nije na putu da postigne mnoge od postavljenih ciljeva, pri čemu je napredak u poređenju sa prethodnim izvještajem iz 2023. godine ograničen. Ovi rezultati naglašavaju hitnu potrebu za odlučnim djelovanjem kako bi se osigurala dosljedna implementacija politika Evropskog zelenog dogovora i ostvarenje ciljeva do 2030. godine. U procjeni napretka koristi se sistem od četiri ocjene: na putu, vjerovatno na putu, vjerovatno van puta i van puta.
Klimatske promjene
U oblasti ublažavanja klimatskih promjena, analizirana su dva ključna cilja. Smanjenje neto emisija gasova sa efektom staklene bašte (GHG) za najmanje 55 odsto do 2030. godine, u odnosu na nivoe iz 1990. godine, procijenjeno je kao vjerovatno na putu. S druge strane, cilj povećanja neto uklanjanja emisija putem ugljeničnih rezervoara u sektoru LULUCF (korišćenje zemljišta, promjene u korišćenju zemljišta i šumarstvo) na -310 miliona tona CO₂ ekvivalenta do 2030. godine ocijenjen je kao van puta, što ukazuje na potrebu za hitnim mjerama kako bi se osigurala njegova realizacija.
U oblasti prilagođavanja klimatskim promjenama, oba analizirana cilja – smanjenje ukupnih finansijskih gubitaka od vremenskih i klimatskih nepogoda, kao i smanjenje površina pogođenih sušom i gubitkom produktivnosti vegetacije – ocijenjena su kao vjerovatno van puta.
Cirkularna ekonomija i smanjenje otpada
U domenu regenerativne cirkularne ekonomije, oba cilja su procijenjena takođe kao vjerovatno van puta. Ovo se odnosi na potrebu za značajnim smanjenjem materijalnog otiska EU kroz smanjenje količine sirovina potrebnih za proizvodnju, kao i na značajno smanjenje ukupne količine otpada do 2030. godine.
Zagađenje i kvalitet životne sredine
U oblasti nula zagađenja i okruženje bez toksičnih materija, procjene su podijeljene. Dok je cilj smanjenja prerane smrtnosti usljed zagađenja vazduha za 55 odsto do 2030. godine, u odnosu na nivoe iz 2005, ocijenjen kao na putu, drugi cilj – smanjenje gubitaka nutrijenata za najmanje 50 odsto u sigurnim podzemnim vodama – procijenjen je kao vjerovatno van puta.
Pročitajte još:
- Za jačanje klimatske otpornosti u Keniji i Srbiji 130 miliona dolara
- Klimatski ciljevi zemalja nisu dovoljni da spriječe globalno zagrijavanje
- Evropska komisija: Potrebno je unaprijediti upravljanje vodama u EU do 2027.
Biodiverzitet i ekosistemi
Oblast biodiverziteta i ekosistema bilježi četiri cilja, a svi su ocijenjeni kao vjerovatno van puta. Prva dva odnose se na zakonsku zaštitu najmanje 30 odsto kopnenih i morskih područja EU do 2030. godine. Treći cilj tiče se zaustavljanja opadanja populacija običnih ptica, dok četvrti obuhvata povećanje stepena povezanosti šumskih ekosistema radi stvaranja ekoloških koridora i povećanja otpornosti na klimatske promjene.
Proizvodnja i potrošnja
Oblast pritisaka na životnu sredinu i klimu povezanih s proizvodnjom i potrošnjom bilježi možda i najlošije rezultate. Od pet ciljeva, tri su ocijenjena kao vjerovatno van puta, dok su dva van puta. Van puta su ciljevi udvostručavanja odnosa cirkularne upotrebe materijala do 2030. godine u odnosu na 2020. godinu i povećanja površine organske poljoprivrede na 25 odsto ukupnog poljoprivrednog zemljišta EU do 2030. godine.
Održivi način života i planetarne granice
U oblasti života u skladu s planetarnim ograničenjima, od šest ciljeva, tri su ocijenjena kao vjerovatno van puta – obezbjeđenje nulte neto konverzije zemljišta do 2050. godine, smanjenje nestašice vode i smanjenje ekoloških nejednakosti kroz pravednu tranziciju. Pozitivniji rezultati bilježe se kod dva cilja koji su na putu, a odnose se na povećanje udjela zelene ekonomije i zelenih poslova. Međutim, cilj značajnog smanjenja ekološkog otiska potrošnje u EU označen je kao van puta.
Pogodni uslovi
Posljednja oblast odnosi se na pogodne uslove, gdje je postavljeno pet ciljeva, a ova kategorija bilježi najbolje ocjene u odnosu na prethodne oblasti. Procjena pokazuje da su dva cilja na putu – povećanje nivoa eko-inovacija kao pokretača zelene tranzicije i povećanje ulaganja domaćinstava, preduzeća i vlada u sprečavanje, smanjenje i eliminaciju zagađenja i drugih oblika degradacije životne sredine. Ciljevi koji se odnose na povećanje izdavanja zelenih obveznica kako bi se podstaklo javno i privatno finansiranje zelenih investicija, kao i na povećanje udjela ekoloških poreza u ukupnim prihodima od poreza i socijalnih doprinosa, ocijenjeni su kao vjerovatno na putu. Jedini cilj koji je procijenjen kao vjerovatno van puta jeste smanjenje subvencija koje su štetne po životnu sredinu, posebno subvencija za fosilna goriva, uz preporuku za njihovo što brže ukidanje.
Energetski portal
