Sjeverna Makedonija potpisala je sporazum sa Državnom naftnom kompanijom Republike Azerbejdžan (SOCAR), kako bi poboljšala svoju energetsku bezbjednost. Partnerstvo, formalizovano kroz Memorandum o razumijevanju o saradnji u energetskom sektoru, fokusira se na diversifikaciju snabdijevanja prirodnim gasom i istraživanje inovativnih energetskih projekatnih rješenja kao što je kogeneracija gasa.
Fosilna goriva uz nešto hidroenergije, osnov su energetskog miksa zemlje. Sjeverna Makedonija je zbog prevelikog oslanjanja na uvoz energenata bila pogođena energetskom krizom, i diversifikacija izvora je stoga naredni korak. Većina prirodnog gasa koji zemlja koristi dolazi iz Rusije, i dijelom iz Grčke – samim tim fluktuirajuće cijene energenata i oslanjanje u najvećoj mjeri na jedan glavni izvor, iznova pogađaju energetski sektor.
Kompanija SOCAR koja ima pristup ogromnim resursima gasa, s obzirom na Kaspijsko jezero, osim rezervi kojima upravlja, ima pristup gasovodima poput Transanadolskog gasovoda (TANAP) i Transjadranskog gasovoda (TAP), koji se direktno povezuju sa Evropom. Udruživanjem snaga sa SOCAR-om, Sjeverna Makedonija ima za cilj da dobije stabilnije snabdijevanje gasom i bolju kontrolu nad cijenama energije, iako nije jedina država u regionu koja se snabdijeva sa tih prostora.
Pročitajte još:
- Francuska, Mađarska i Španija najveći kupci ruskog gasa u EU
- Uskoro u funkciji novi gasovod kroz BiH
- Stabilno snabdijevanje gasom svih potrošača u BiH
Srbija takođe odnedavno uvozi gas iz Azerbejdžana. Prošle godine Srbijagas i azerbejdžanski SOCAR potpisali su ugovor o isporuci do 400 miliona kubnih metara gasa godišnje do 2026. godine, sa projekcijom da se nakon toga ove količine povećaju i na milijardu metara kubnih. Azerbejdžanski gas se u Srbiju doprema novim gasovodom do Bugarske, koji je djelimično finansiran sredstvima Evropske unije (EU), a gasovod je u probni rad pušten u decembru 2023. godine. Ovakav projekat je i Srbiji služio za diversifikaciju izvora, kako se ne bi oslanjala samo na ruski gas, s obzirom da su potrebe velike.
Što se tiče Sjeverne Makedonije, plan se tiče i ulaganja od milijardu eura u sistem kogeneracije gasa. Riječ je o tehnologiji koja istovremeno proizvodi i električnu energiju i toplotnu iz datog izvora, tačnije prirodnog gasa koji će se koristiti. Ovo je efikasan način iskorištavanja energije jer se energija koja bi inače bila izgubljena (kao otpadna toplota u konvencionalnim elektranama) koristi za grijanje tokom zime. Korišćenjem prirodnog gasa u efikasnijem sistemu kao što je kogeneracija, smanjuje se ukupna emisija ugljen-dioksida u poređenju sa manje efikasnim sistemima.
Sa ekonomskog stanovišta, stabilne cijene gasa mogu značiti niže troškove energije. Ipak, zemlja treba da pazi na prelazak na obnovljivu energiju. Uprkos prednostima prirodnog gasa naspram nekih drugih energenata, za Sjevernu Makedoniju je ključno da poveća i upotrebu obnovljivih izvora energije kako bi privreda bila konkurentnija i kako bi se manje oslanjala na fosilna goriva, koja dominiraju.
Milica Vučković
