Oduvijek sam smatrala da su naučnici pravi čarobjnaci u stvarnom životu jer čine mogućim ono što je doskora pripadalo samo naučnoj fantastici. U ovo su me još jednom uverili istraživači zaposleni pri akvarijumu Čuraumi u Okinavi koji su – pazite sad – napravili vještačku matericu koja omogućava prevremeno rođenim ajkulama da se razviju do punog termina.
Riječ je o tankorepim fenjer-ajkulama, malim predatorima koji nasjeljavaju dijelove Indijskog okeana. Ove misteriozne ajkule, duge svega 46 cm, žive na velikim dubinama i svijetle u mraku, a mnoge vrste fenjer-ajkula još uvijek nisu dovoljno istražene. Ipak, neretko se dešava da se ove ajkulice slučajno uhvate u mrežu, a savesni ribari trude se ih vrate u okean ili što pre zbrinu u nekom od akvarijuma.
Tako je i akvarijum u Okinavi došao u posed tankorepih fenjer-ajkula, a ono što su primjetili je da mladunci u utrobi majke ostaju živi izvesno vreme čak i ako je majka uginula. Naime, ove vrste su ovoviviparne što znači da ženka ajkule rađa žive mladunce umesto da snese jaja. Ipak, ako se desi da se mladunac rodi pre vremena, njegova nesposobnost da reguliše nivo soli u organizmu u dodiru sa morskom vodom dovodi do uginuća kroz samo nekoliko sati.
Da bi pomogli prevremeno rođenim mladuncima da se razviju do punog termina, japanski naučnici razvili su veštačku matericu koja oponaša uslove u majčinoj utrobi.
U svom naučnom radu, objavljenom u časopisu Frontiers in Fish Science, istraživači objašnjavaju na koji način su postigli uslove slične onima u materici ženke – u specijalno izrađenim rezervoarima filtrirali su vodu kako bi je obogatili kiseonikom, a uz pomoć UV svetlosti su vršili dezinfekciju.
Ipak, i pored ovih napora, eksperimente je pratila visoka smrtnost embriona što je navelo naučnike da potraže uzrok. Iako bi se embrioni potpuno razvili, do uginuća je dolazilo ubrzo nakon kontakta sa slanom vodom. Naučnici su zbog toga pristupili metodi postepenog mješanja veštačke amniotske tečnosti sa slanom vodom, na sličan način kako to radi ženka tankorepe fenjer–ajkule kada se priprema za rađanje.
Poslednji pokušaj konačno je donio uspeh! Od 33 embriona, tri su preživjela i danas se, kao odrasle jedinke, mogu vidjeti kako srećno plivaju u akvarijumu Čuraumi u Okinavi.
Ovaj zadivljujući eksperiment pruža nadu u oporavak drugih ugroženih vrsta koje mogu izbeći izumiranje samo uz pomoć nauke. Naučnici su uveliko ovladali veštinom vještačke oplodnje, a čini se da će vještačke materice dodatno olakšati i ubrzato repopulaciju kritično ugroženih vrsta. I još nešto, napredak u razvoju vještačkih materica predstavlja važan korak ka kreiranju materice za prevremeno rođene bebe, čime eksperiment japanskih naučnika dobija još veći značaj.
Nadajmo se da će nauka uvek biti u službi ljudi i životinja, kao što je ovde slučaj.
