U drugoj polovini 2024. godine zabilježene su velike razlike u cijenama električne energije za domaćinstva među zemljama članicama Evropske unije. Najskuplju struju plaćali su potrošači u Njemačkoj – čak 39,43 eura po 100 kWh. Odmah iza nje su bile Danska sa 37,63 eura i Irska sa 36,99 evra. S druge strane, najniže cijene zabilježene su u Mađarskoj (10,32 eura), Bugarskoj (12,17 eura) i na Malti (13,01 eura), što ukazuje na znatne razlike u pristupačnosti električne energije unutar Unije.
Iako se na nivou cijele EU prosječne cijene nisu značajnije menjale, kada se pogledaju pojedinačne zemlje i uzmu u obzir nacionalne valute i inflacija, vidi se da su neka domaćinstva ipak osetila poskupljenja. Najveći rast cijena zabilježen je u Portugalu (+14,2 odsto u poređenju s drugom polovinom 2023), Finskoj (+13,6 odsto) i Francuskoj (+12,9 odsto). Suprotno tome, u Letoniji, Holandiji i Belgiji cijene su znatno pale – i do 17,8 odsto u Letoniji, kako ukazuju podaci Eurostata.
Kada se cijene prilagode standardu kupovne moći (PPS – purchasing power standard), koji omogućava realnije poređenje ekonomske pristupačnosti između zemalja, struja je bila najskuplja za domaćinstva u Češkoj (41,00), na Kipru (35,70) i u Njemačkoj (35,23). Najpovoljnija, u odnosu na lokalnu kupovnu moć, bila je na Malti (14,33), u Luksemburgu (15,39) i Mađarskoj (15,45).
Što se tiče konkretno gasa, najskuplje su plaćali građani Švedske (18,93 €/100 kWh), dok su najniže cijene zabeležene u Mađarskoj (3,20 €/100 kWh), Hrvatskoj (4,60 €) i Rumuniji (5,40 €). Kada se uzmu u obzir razlike u kupovnoj moći, gas je bio najskuplji u Portugalu, Italiji i Švedskoj, dok su najpovoljniji uslovi vladali u Mađarskoj, Luksemburgu i Hrvatskoj.
Pročitajte još:
- Samit u Londonu i podeljene vizije: stabilnost ili zelena budućnost
- Desetine novih bušotina u Egiptu za jačanje domaće proizvodnje – solarni potencijal ostaje neiskorišten
- Sve veći broj preduzeća i institucija ulaže u obnovljive izvore energije
Cijene električne energije za privredu
U sektoru van domaćinstava, tj. za preduzeća i industriju, cijene električne energije u EU su tokom druge polovine 2024. godine ostale uglavnom stabilne. Prosječna cijena bez PDV-a iznosila je 18,99 eura po kWh, što je blago povećanje u odnosu na 18,67 eura iz prve polovine godine. Time je prekinut trend smanjenja cijena koji je trajao više od godinu dana, što sugeriše da se tržište struje za privredu stabilizovalo.
Udio nepovratnih poreza i drugih fiskalnih opterećenja u konačnoj cijeni smanjen je sa 16,6 odsto na 15,9 odsto, što takođe doprinosi utisku stabilnosti.
Od ukupno analiziranog broja zemalja, 19 članica EU je zabilježilo pad cijena električne energije za privredu u poređenju s istim periodom prethodne godine, dok je u 6 zemalja došlo do povećanja. Najveća pojeftinjenja dogodila su se u Austriji (-18,8 odsto), Francuskoj (-16,3 odsto) i Belgiji (-16,1 odsto), prije svega zahvaljujući nižim troškovima nabavke električne energije. S druge strane, rast cijena je zabilježen u Portugalu (+14,7 odsto), Češkoj (+11,8 odsto) i Danskoj (+9,8 odsto), gdje su viši troškovi mrežnih usluga i postepeno ukidanje državnih subvencija i poreskih olakšica igrali ključnu ulogu.
Smanjenje uvoza energetskih proizvoda
U isto vrijeme, EU je smanjila uvoz energetskih proizvoda. Ukupna vrijednost uvoza u 2024. godini iznosila je 375,9 milijardi eura, što je pad od 16,2 odsto u odnosu na 2023. U količinskom smislu, uvezeno je 720,4 miliona tona energije – 7,1 odsto manje nego prethodne godine. Pad je naročito izražen kod tečnog gasa, čija je vrijednost uvoza opala za 39,1 odsto, a količina za 15,1 odsto.
Kada je riječ o glavnim snabdijevačima EU energentima, Sjedinjene Američke Države bile su najveći izvoznik tečnog prirodnog gasa sa udijelom od 45,3 odsto, ispred Rusije i Alžira. Norveška je prednjačila u isporuci prirodnog gasa u gasovitom stanju (45,6 odsto), a uvoz nafte najviše je stizao iz SAD, Norveške i Kazahstana.
Energetski portal
