Evropska unija nije dovoljno spremna da se suoči s predstojećom gasnom krizom uprkos tome što je uvela niz mjera za prestanak zavisnosti od ruskih energenata, saopštio je Evropski revizorski sud (ECA).
U izvještaju se navodi da je Evropa uspjela da izbjegne veliku nestašicu gasa tokom krize, ali i da je nejasno koliko se toga može pripisati odlukama Evropske unije u odnosu na druge faktore, kao što su blaga zima i visoke cijene zbog kojih industrija koristi manje gasa.
Snabdijevanje Evrope energentima postalo je problematično 2022. godine kada je dotadašnji najveći snabdjevač gasom Rusija započela rat u Ukrajini i smanjila isporuke goriva, što je navelo Evropsku uniju da hitno uvede zajedničku politiku kada je riječ o punjenju skladišta gasa, kao i o smanjivanju upotrebe i zajedničkoj kupovini tog energenta.
„Zbog brzog ukidanja uvoza gasa iz Rusije, koji je 2021. činio 45 odsto ukupnog uvoza plina u EU, došlo je do krize u snabdijevanju koja je izazvala krizu u pogledu cjenovne pristupačnosti. U avgustu 2022. veleprodajne cijene gasa dostigle su vrhunac od 339 eura po megavat satu (u odnosu na 51 euro u avgustu 2021.). Države članice EU-a počele su subvencionisati cijene plina i električne energije (u iznosu od oko 390 milijardi eura samo za 2022.) kako bi smanjile djelovanje na domaćinstva i preduzeća. Do kraja 2023. EU je uspješno restruktirao snabdijevanje kako ne bi zavisio o ruskom gasu, a cijene su se u međuvremenu stabilizovane i početkom 2024. dostigle nivo prije krize“, navedeno je između ostalog u izvještaju.
Koordinacija Brisela i članica EU pomogla je u stvaranju novih ruta snabdijevanja gasom kako bi bile izbjegnute nestašice, a obaveza zemalja bloka da popune 90 odsto skladišta gasa prije zime stvorila je stabilnost tržišta, navodi se u izvještaju revizora.
Međutim, ove aktivnosti nisu u dovoljnoj mjeri riješile pitanje dostupnosti gasa, čija je cijena porasla na više od 300 eura po megavat satu u avgustu 2022, sa oko 50 eura po megavat satu godinu dana ranije.
Pročitajte još:
- KREĆE IZRADNJA GASOVODA OD BEOGRADA DO BANJA LUKE
- SRBIJA TRENUTNO JEDINI SNABDJEVAČ BIH GASOM
- DA LI BIH MOŽE DA POGASI TERMOELEKTRANE DO 2050. GODINE?
„Komisija je još 2014. godine znala da će prestanak dopremanja ruskog gasa imati ogroman uticaj na cijene, ali nikada nije rešila uticaj njegovih efekata na potrošače ili industriju“, rekao je Žoao Leao, jedan od revizora.
Revizori su naveli i druge nedostatke u evropskim pripremama za krizu snabdijevanja, napominjući da je šest zemalja EU zadržalo opciju da u hitnim slučajevima prekinu isporuku gasa svojim susjedima.
Oni su odbili da komentarišu kako bi planirani ovogodišnji završetak sporazuma o tranzitu ruskog gasa u Evropu preko Ukrajine uticao na energetsku bezbjednost Evrope, ali su primijetili da je sveukupno oslanjanje EU na Rusiju palo sa 45 odsto ukupnih isporuka gasa u 2021. na oko 15 odsto prošle godine.
Revizori su poručili da Evropska unija daleko zaostaje kada je riječ o planovima da izgradi infrastrukturu za umanjenje štetnih emisija koje nastaju kontinuiranim sagorijevanjem gasa. S obzirom na klimatske ciljeve EU-a (posebno nultu neto stopu emisija do 2050.), potreba za smanjenjem emisija ugljenika iz potrošnje plina biće sve važnija u području sigurnosti snabdijevanja u EU.
Energetski portal
