Na tržištu drvne biomase Srbije odnedavno važe jasna pravila, koja donose više reda, bezbjednosti i transparentnosti. Kvalitet ogrevnog drveta, drvnog peleta i drvnih briketa prvi put je obuhvaćen jedinstvenim pravilima koja standardizuju ključne karakteristike ovih goriva.
U „Službenom glasniku RS” objavljen je Pravilnik o tehničkim i drugim zahtjevima za čvrsta goriva iz drvne biomase koja se stavljaju na tržište Republike Srbije, koji precizno definiše fizičko-hemijske parametre, načine uzorkovanja i obaveznu laboratorijsku kontrolu.
Kada je riječ o peletu i briketima, uvedena je i dodatna provjera kvaliteta – kroz izvještaje imenovanih tijela i obaveznu deklaraciju o usaglašenosti koju izdaju proizvođači i uvoznici.
O primjeni i mogućim efektima novog pravilnika razgovarali smo sa sagovornicima iz dvije komplementarne perspektive: Igorom Milekićem, predstavnikom industrije peleta i komercijalnim direktorom kompanije Sparrow d. o. o., i sa prof. dr Brankom Glavonjićem, redovnim profesorom Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i jednim od glavnih autora ovog propisa.
Značaj Pravilnika iz ugla proizvođača
Prema Milekićevim rečima, ideja za formiranjem pravilnika rođena je još 2017. godine, kada su najveći proizvođači, u saradnji sa prof. dr Brankom Glavonjićem, upozorili na drastična odstupanja u kvalitetu domaćeg peleta. Tokom prošle godine inicijativa je oživjela, između ostalog i zbog dramatičnog pada proizvodnje i prodaje nakon 2023. godine, a snažnu logističku podršku pružila je Privredna komora Srbije.
Milekić dodaje da slične regulative postoje i na teritoriji EU, pod okriljem posebnih međunarodnih organizacija, kao što je ENplus organizacija, koja okuplja, registruje, sertifikuje i kontroliše proizvođače i trgovce peletom na globalnom nivou. Ovoj organizaciji pripada 12 od oko 90 domaćih proizvođača peleta u Srbiji.
– Upravo je predmetni pravilnik sa svojim tehničkim zahtjevima usklađen sa zahtjevima koje propisuje i ENplus, uz definisanje procedure tržišne kontrole kvaliteta koja je maksimalno pooštrena, uzimajući u obzir prisustvo nelojalne konkurencije i kritično loše strukture kvaliteta ponude na domaćem tržištu – objašnjava Milekić.
Što se tiče novih pravila, svaki proizvođač ili uvoznik peleta sada mora dva puta godišnje da dokaže usaglašenost gotovog proizvoda sa dvadeset i jednim jasno definisanim parametrom. Akreditovane domaće laboratorije, koje po pozivu dolaze u fabriku, uzimaju uzorke i rade analize u roku od nekoliko dana; ako rezultati zadovoljavaju propisane opsege, izdaje se deklaracija o kvalitetu koja se lepi na svaki džak pojedinačno i važi šest mjeseci, do sledeće provere. Trošak jedne analize biće, prema procjenama, nekoliko stotina eura – što nije ogroman pritisak u odnosu na ukupne troškove proizvodnje.
U FOKUSU:
- Kad lokalni otpad postane resurs
- Šapat drveća – kako prepoznati znakove narušenog zdravlja
- Zvučni pejzaž mora: Osluškivanje dubina
Najvažnije novine iz ugla prof. dr Branka Glavonjića
Kako objašnjava prof. dr Glavonjić, Pravilnik je donet prateći nekoliko glavnih motiva – prvenstveno da se uvede jedinstven, obavezujući sistem kontrole kvaliteta drvnih goriva na srpskom tržištu. Time se istovremeno štite krajnji potrošači od lošeg peleta ili briketa i uklanjaju nepoštene prednosti kompanija koje su do sada izbjegavale laboratorijske provere, čime se svim proizvođačima i uvoznicima obezbjeđuju ravnopravni uslovi poslovanja. Samim tim, najvažnija novina za ogrevno drvo odnosi se na obavezu prodavaca da prilikom prodaje izdaju potvrdu o usaglašenosti kojom garantuju da su parametri ogrevnog drveta usaglašeni sa zahtevima iz Pravilnika. Na taj način prodavci preuzimaju obavezu da kupcima moraju da isporuče količinu i kvalitet ogrevnog drveta koji su platili.
Kada je u pitanju drvni pelet, glavna novina je to što se sada na tržište može distribuirati samo pelet u A1 i A2 klasi kvaliteta – B klasa više nije dozvoljena. Dakle, ubuduće na tržištu Srbije biće plasiran samo najkvalitetniji drvni pelet.
Druga važna novina odnosi se na obavezu proizvođača da vrše polugodišnju kontrolu kvaliteta svog peleta, što obuhvata 21 parametar raspoređenih u tri grupe:
- Fizičke karakteristike drvnog peleta (dimenzije, nasipna gustina, mehanička postojanost, sadržaj sitnih čestica, prisustvo aditiva)
- Hemijske karakteristike drvnog peleta (sadržaj pepela, ponašanje pepela pri topljenju, sadržaj azota, sumpora, hlora, sadržaj teških metala)
- Energetske karakteristike drvnog peleta (sadržaj vlage, neto kalorijska vrednost)
Da bi drvni pelet bio svrstan u A1 klasu kvaliteta, svaki parametar mora da ispunjava propisane vrijednosti za tu klasu kvaliteta. Ukoliko samo jedan parametar ne zadovoljava vrijednosti, takav pelet postaje deo A2 klase kvaliteta.
– Na bazi izvršene kontrole i dobijanja Izveštaja o kontrolisanju od strane imenovane domaće laboratorije, proizvođači moraju da na svako pojedinačno pakovanje (svaku PVC vrećicu) drvnog peleta stave Deklaraciju o usaglašenosti. Pravilnikom je propisana procedura po kojoj će domaće laboratorije morati da postupaju u procesu kontrolisanja kvaliteta drvnog peleta, kao i sadržaj Izveštaja koje one izdaju proizvođačima. Najvažnija novina u tom postupku je da će se uzimanje uzoraka za ispitivanje kvaliteta morati obavljati direktno u proizvodnji, a ne na bazi donetog uzorka od strane proizvođača, kao što su to do sada radili neki proizvođači – kaže prof. Glavonjić.
Kada je riječ o uvoznom peletu, Pravilnik predviđa tri opcije. Prva je da strani proizvođač angažuje domaću akreditovanu laboratoriju koja vrši uzorkovanje i izdaje izveštaj o kontrolisanju, na osnovu kojeg proizvođač izdaje deklaraciju o usaglašenosti, pa pelet može ući na tržište Srbije. Druga opcija je da, ako proizvođač to ne učini, uvoznik po carinjenju poziva domaću laboratoriju, koja proverava svaku partiju peleta; na osnovu izveštaja uvoznik stavlja izjavu o usaglašenosti na svako pakovanje. Treća mogućnost je priznavanje izvještaja strane laboratorije, ako su ispunjeni svi uslovi iz srpskog pravilnika i ako postoji sporazum o međusobnom priznavanju rezultata sa domaćom laboratorijom. Spisak akreditovanih laboratorija objavljuje Ministarstvo rudarstva i energetike na svom sajtu.
Pozitivni efekti Pravilnika
Primjena novog pravilnika, koja počinje 19. jula, imaće pozitivan efekat za potrošače i druge učesnike na tržištu iz nekoliko razloga. Uvođenje jedinstvenog sistema kontrole kvaliteta drvnog peleta i drvnih briketa podjednako će važiti za sve učesnike na tržištu.
– Obaveza ispunjavanja standarda i kontrole kvaliteta trebalo bi da eliminiše prisustvo drvnog peleta i drvnih briketa lošeg kvaliteta, što će povećati povjerenje potrošača u ova drvna goriva. Kupci će imati jasnije informacije o kvalitetu goriva koji kupuju, što znači manju vjerovatnoću nastajanja problema sa sagorijevanjem, pepelom i oštećenjima uređaja – kaže prof. Glavonjić.
Zaključno, novi Pravilnik o tehničkim i drugim zahtjevima za čvrsta goriva iz drvne biomase predstavlja važan korak ka uređenju domaćeg tržišta i podizanju kvaliteta peleta i briketa u Srbiji. Očekuje se da će Pravilnik doprineti oporavku sektora, jačanju konkurentnosti domaćih proizvođača, kao i većem povjerenju u drvnu bioenergiju kao održivo rješenje za grejanje.
Priredila: Milica Vučković
Tekst u celosti pročitajte u Magazinu Energetskog portala ČISTA ENERGIJA
