Solarna energija razvija se brže od svih ostalih obnovljivih izvora. Postoje različite vrste panela, kao i brojni načini na koji mogu da se postave. U najvećem procentu i dalje ostaju solarne elektrane na zemlji i na krovovima. Neprestana istraživanja koja se sprovode sa ciljem što efikasnijeg iskorišćenja energije sunca, dovela su do toga da solarni paneli mogu da se postave na različitim predjelima u prirodi, objektima, prevoznim sredstvima, čak i na predmetima. Primjera radi, to su solarni prozori, solarno drveće, solarni crijepovi, paneli se ugrađuju i u automobile, a postoje i eksterne baterije za punjenje malih elektronskih uređaja koje se napajaju na sunčevu energiju.
Sve češće se govori i o solarnim elektranama koje se instaliraju na vodenim površinama, takozvane plutajuće solarne elektrane. Naime, solarni paneli instaliraju se na plutajuće strukture, uglavnom na mirnijim vodenim područjima, kao što su jezera ili brane. Njima se dodaju sistemi za sidrenje, kako bi se osigurala stabilnost postavljenih panela.
Istraživanja su pokazala da ovako izgrađene solarne elektrane imaju nekoliko prednosti u odnosu na one, može se reći, uobičajene na zemlji i krovovima. Naime, stručnjaci iz ove oblasti kažu da na rad solarnih panela utiče temperatura vazduha, zato što se prilikom zagrijevanja panela smanjuje njihova efikasnost. Upravo se ovdje ogleda prednost toga što se solani paneli nalaze na površini vode, zato ona pruža prirodan efekat hlađenja. Podaci govore da ovako regulisana temperatura panela može da poveća njihovu efikasnost i za 15 odsto.
Još jedan je razlog zbog kojeg prisutnost vode povećava njihovu efikasnost – albedo efekat. Preciznije, ovaj efekat odnosi se na sposobnost određene površine da reflektuje svjetlost nazad. Poznato je da vodene površine snažnije reflektuju sunčevu svjetlost od kopna. Zahvaljujući tome, sunčeva svjetlost se usmjerava nazad na solarne panele, čime se povećava njena količina i tako ujedno pospješuje efikasnost proizvodnje električne energije.
Ipak, postoji i nekoliko nedostataka. Ovakvi projekti uglavnom su veliki, što znači da ukoliko neko želi da električnu energiju proizvodi za sopstvene potrebe, kao što je napajanje doma, praktičnije ostaju instalacije na krovu. Dalje, ne mogu sve vodene površine da se iskoriste za solarne elektrane, zato što je potrebno da one budu mirne. Kao još jedan primjer treba navesti i čišćenje panela, koje je potrebno kako bi njihova efikasnost bila dobra. U ovakvim uslovima ono je otežano, pa nerijetko zahtijeva više finansijskih sredstava i posebnu opremu.
Pročitajte još:
- Azija sve bogatija plutajućim solarnim elektranama
- Italija bi mogla dobiti plutajuću hibridnu elektranu
- Naučnici napravili savitljive i vodootporne solarne ćelije
Ono što se i dalje dovodi u pitanje, jeste kakav uticaj ovakve elektrane imaju na vodeni ekosistem. Neka istraživanja pokazala su da može da ima pozitivne efekte. S obzirom na to da stvaraju efekat sijenčenja, odnosno prave hladovinu na površini na kojoj su postavljeni, solarni paneli doprinose tome da se smanji temperatura vode i na taj način smanji stepen njenog isparavanja. Kako se navodi, ovo je posebno značajno u predjelima koja su sušna i gdje postoji opasnost od nestašice vode. Drugo, time što sprečavaju prodiranje sunčeve svjetlosti ispod površine vode, smanjuje se razmnožavanje algi. Do takozvanog cvjetanja algi, koje može da izazove negativne posljedice po vodeni ekosistem, dolazi uslijed prevelike dostupnosti sunčeve svjetlosti i hranljivih materija, koje se smanjuju prisustvom plutajućih solarnih elektrana.
Ipak, ukoliko se ovakve elektrane postavljaju bez posebnih opreznosti, one mogu imati i negativan uticaj na živi svijet. Kao što je pomenuto, prisutnost panela utiče na temperaturu vode ali i na druge karakteristike, mijenjajući način razmjene kiseonika, ugljen-dioksida, efekat koji vetar ima, kao i količinu sunčeve svjetlosti koja prodire ispod površine. Kako bi promjene ostale kontrolisane, postoji ograničenje o stepenu pokrivenosti vodenih područja. Prisutna su i druga pravila, kao što je ono da plutajući solarni sistemi treba da budu udaljeni najmanje 40 metara od obale. Priobalni dio, stanište je za mnoge biljne i životinjske vrste, među kojima su i ptice, dabrovi, insekti i druge. S obzirom na to da i dalje ne postoji dovoljno istraživanja koja mogu da potvrde da li bi solarne elektrane i u kojoj mjeri imale negativan uticaj na ovaj dio biodiverziteta, odnosno na njihovu ishranu, razmnožavanje i mogućnost da dođe do povreda, priobalni dio mora se ostaviti čistim.
Katarina Vuinac
