Novi izvještaj Svjetske meteorološke organizacije (SMO) upozorava na sve veći negativan uticaj začaranog kruga klimatskih promjena, šumskih požara i zagađenja vazduha na zdravlje ljudi, ekosisteme i poljoprivredu.
Bilten pod temom „Ulažite u čist vazduh sada“ objavljen je povodom Dana čistog vazduha za plavo nebo koji se obilježava 7. septembra. Njegovi autori ističu da je zagađenje vazduha odgovorno za više od 4,5 miliona prijevremenih smrti godišnje, uz značajne ekonomske i ekološke troškove.
Izvještaj istražuje složen odnos između kvaliteta vazduha i klimatskih promjena koji se, prema riječima zamjenice generalnog sekretara SMO, Ko Baret, ne mogu tretirati odvojeno već idu ruku pod ruku.
Šumski požari kao uzrok i posljedica zagađenja
Šumski požаri imaju mnogobrojnе uzroke, poput lošeg upravljanja zemljištem и ljudskih aktivnosti (namjerni ili slučajni požari). Međutim, klimatske promjene povećavaju učestalost i intenzitet toplotnih talasa i produžuju sušne periode, što povećava rizik od požara. Ovi požari, zauzvrat, ozbiljno utiču na kvalitet vazduha.
Dim šumskih požara sadrži štetne hemikalije koje ne samo da ugrožavaju zdravlje ljudi, već i oštećuju biljke, ekosisteme i usjeve, dok istovremeno povećavaju emisije ugljenika i gasova staklene bašte, objašnjava dr Lorenco Labrador iz SMO.
Na primjer, sezona požara u 2023. godini bila je rekordna u Kanadi, sa čak sedam puta više izgorenih hektara u odnosu na prosječan period 1990–2013. Požari su gorjeli od maja do septembra, što je pogoršalo kvalitet vazduha u istočnoj Kanadi i sjeveroistoku SAD-a, a dim je stigao čak do Grenlanda i Evrope, sa emisijama daleko iznad prosjeka u posljednjih 20 godina.
Pročitajte još:
- Međunarodni dan čistog vazduha za plavo nebo
- Revizori upozorili da se u zaštitu od šumskih požara ne ulaže dovoljno
- Prvi projekat za hvatanje i skladištenje ugljen-dioksida u Italiji
Čvrste mikročestice prijetnja po zdravlje i poljoprivredu
Čvrste mikročestice PM 2,5 (promjera 2,5 mikrometara ili manje) predstavljaju ozbiljnu opasnost po zdravlje, posebno ako se udišu tokom dužeg vremenskog perioda. Glavni izvori su sagorjevanje fosilnih goriva, šumski požari i pustinjska prašina.
Osim uticaja na zdravlje, ove čestice smanjuju produktivnost usjeva, posebno u zagađenim područjima poput Kine, Indije i jugoistočne Azije, gdje mogu smanjiti prinose za 15 odsto. Čestice blokiraju sunčevu svjetlost i ometaju prirodne procese biljaka, kao što su razmjena vodene pare i ugljen-dioksida. Istovremeno, poljoprivreda sama doprinosi emisiji ovih čestica sagorijevanjem strništa i upotrebom đubriva.
Zaključak izvještaja Svjetske meteorološke organizacije naglašava međusobno povezane posljedice klimatskih promjena, zagađenja vazduha i šumskih požara, koje zajedno stvaraju začarani krug sa ozbiljnim posljedicama po ljudsko zdravlje, ekosisteme i poljoprivredu. Ključna poruka izvještaja jeste da se klimatske promjene i zagađenje moraju tretirati zajedno, jer su njihovi efekti usko povezani, te je potrebno hitno preduzeti mjere kako bi se zaštitili zdravlje ljudi, prirodni resursi i globalna ekonomija.
Energetski portal
